1962 Ekim ayında Türkiye’nin de
bir parçası olduğu çok büyük bir uluslararası kriz yaşandı. Soğuk savaşa
damgasını vuran Küba krizi ABD ve Sovyet Cumhuriyetleri arasında nükleer bir
savaşa en yaklaşılan dönem olarak hatırlanır.
 |
| Küba'da bulunan Sovyet füzeleri Kaynak:AP |
14 Ekim 1962 tarihinde Küba
üzerinde uçuş yapan bir Amerikan keşif uçağı adada orta menzilli balistik füzeler
tespit etti. ABD Miami’ye sadece birkaç yüz kilometre mesafede olan Küba’daki
bu nükleer silahların varlığını kabul edemezdi. Nitekim Başkan Kennedy derhal adayı
ablukaya alıp füzelerin sökülmesini talep etti. Rusların cevabı gecikmemişti; Sovyet lideri
Kruşev Küba’nın abluka altına alınmasının ve uluslararası denizlerde seyrü-sefer
engellemelerinin tüm insanlığı nükleer savaşa sürükleyen bir saldırı olduğunu
söylüyordu.
 |
| Jüpiter füzesi rampasında Kaynak: AP |
Rus gemilerinin adaya
yaklaşmalarını engellenmesi ile geçen birkaç hafta boyunca kapalı kapılar arkasında
taraflar görüşmelerini sürdürmüşlerdi. 28 Ekim’de Kruşev ve Kennedy bir
anlaşmaya vardılar; Ruslar Küba’daki füzelerini sökecekler, fakat karşılığında
ABD Küba’yı hiçbir zamanı işgal etmeyeceğini açıkça taahhüt edecekti. Kamuoyuna
yansıtılan anlaşma bundan ibaretti. Fakat bu anlaşmanın Türkiye’yi ilgilendiren
ve kamuoyundan gizlenen kısmı ise ABD’nin Türkiye’de bulunan orta menzilli Jüpiter
savunma sistemlerini sökme sözü vermiş olmasıydı. Türkiye Sovyet tehdidine
karşı ABD tarafından topraklarına yerleştirilen füze sistemlerinin sökülmesine
karşı olsa da Başkan Kennedy füze krizinin çözümü için en iyi yolun bu
füzelerin sökülmesi olduğuna karar vermişti. Sonraki günlerde her iki tarafta
sözlerini yerine getirip füzeleri söktüler.
 |
| Sovyet gemilerini takip eden bir Amerikan uçağı. Kaynak: The Guardian |
Böylece Soğuk savaş döneminin en
önemli krizlerinden birisi Sovyetler’in füzelerini sökmesi ve ABD’nin Küba’yı işgal etmeme sözü ve
Türkiye’deki nükleer füzelerini gerçi çekme kararıyla sona eriyordu.
 |
| Leslie Gilbert Illingworth'ın çizimi Daily Mail gazetesi |
 | |||
| Kruşev ve Kennedy Kaynak:AP |
Kaynakça
Birleşik Devletler’in dış ilişkileri 1961-63 Bölüm XVI Doğu Avrupa;
Kıbrıs; Yunanistan; Türkiye - Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı
Tarih birimi
National Public Radio web sitesi
The Atlantic web sitesi
The Guardian gazetesi
Associated Press
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder